Γιάννης Μιχαηλίδης

Γεια σας, κύριε Μιχαηλίδη.

Γεια σας.

Χαιρόμαστε που είστε μαζί μας για να μας δώσετε αυτή την πολύ ωραία συνέντευξη. Και να ξεκινήσουμε. Έχουμε κάποιες ερωτήσεις για εσάς. Ήταν όνειρο ζωής να ασχοληθείτε με τη μετάφραση;

Όχι. Ασχολούμαι part-time με τη μετάφραση. Δεν ήταν όνειρό μου. Εγώ μεταφράζω κόμικς, οπότε το κάνω περισσότερο από ευχαρίστηση.

Και πώς καταλήξατε στη μετάφραση των κόμικς;

Μου άρεζαν πάντα, από μικρός, με διασκέδαζαν. Πάντα διασκεδάζω μεταφράζοντας τα κόμικς.

Και ποιο είναι αυτό που σας δίνει τη μεγαλύτερη χαρά όταν μεταφράζετε;

Η χαρά της απόδοσης του κειμένου και το ότι ανακαλύπτω πράγματα τα οποία μου τα δίνει η εικόνα πολλές φορές κι όχι ο λόγος.

Ποια είναι τα κίνητρά σας όταν μεταφράζετε;

Τα κίνητρά μου δεν είναι σίγουρα οικονομικά, γιατί ο χώρος αυτός δεν έχει πάρα πολύ μεγάλη απήχηση και δεν πληρώνεσαι και πολύ. Περισσότερο είναι προσωπικά, δηλαδή καθαρά ευχαρίστησης.

Ωραία, και πάνω σ’ αυτό: εκτός από τη μετάφραση ασχολείστε… γράφετε κι εσείς ο ίδιος κάποιο κόμικ, απ’ όσο ξέρω, έχετε γράψει ήδη.

Όχι, κάνω κριτικές πάνω στα κόμικς.

Ασχολείστε, δηλαδή είστε στον χώρο αυτό.

Γράφω προλόγους. Τους προλόγους των βιβλίων, των κόμικς τους γράφω. Ναι.

Και ποια στοιχεία διακρίνουν, κατά τη γνώμη σας, έναν καλό μεταφραστή;

Στα κόμικς πάντα, έτσι; Πρέπει να μπεις στον ρόλο του χαρακτήρα τον οποίο μεταφράζεις. Οπότε η απόδοση του ρόλου, του χαρακτήρα ή των χαρακτήρων μέσα σε ένα κόμικ, μέσα σε μια ιστορία, νομίζω ότι αυτό είναι το σημαντικότερο.

Και το layout και η σελιδοποίηση παίζουν σημαντικό ρόλο στη μετάφραση των κόμικς;

Υπάρχουν οι κανόνες τους, οπότε πρέπει να τους σέβεσαι κι εσύ ως μεταφραστής, ναι.

Ως μεταφραστής τι σχέση έχετε με τους δημιουργούς των κόμικ;

Προσωπική σχέση… γνωρίζω αρκετούς. Συνήθως μεταφράζοντας έναν δημιουργό αποκτάς και μια διαφορετική σχέση μαζί του. Δηλαδή είσαι η δεύτερη φωνή του. Η κρυφή φωνή του ίσως.

Πώς σας επηρεάζει αυτό στη μετάφραση; Δηλαδή αυτό ακριβώς: σας έχει βοηθήσει; Σας περιορίζει ίσως;

Αν τον γνωρίζω προσωπικά μου είναι πιο εύκολο. Αν δεν τον γνωρίζω προσωπικά πρέπει να διαβάσω γι’ αυτόν, να τον μελετήσω, να μελετήσω άλλα του έργα, να προσπαθήσω δηλαδή να μπω στο δημιουργικό του πνεύμα, τόσο το εικονικό όσο και το λεκτικό.

Ωραία. Ποια είναι τα πραγματολογικά στοιχεία που δεν μεταφράζονται λοιπόν στα κόμικ;

Πραγματολογικά στοιχεία με ποια έννοια; Δηλαδή; Ποιο να πούμε; Τι δεν μεταφράζεται; Δυσκολία μπορείς να βρεις στη μετάφραση του χιούμορ, της ατάκας. Διαφορετικά νομίζω ότι μεταφράζονται όλα.

Ωραία. Η σχέση σας με τις γλώσσες που μεταφράζετε ποια είναι; Με την ιταλική γλώσσα ποια είναι η σχέση σας;

Η σχέση μου είναι σχέση αγάπης, αλλά και επιβίωσης. Ναι, επειδή δουλεύω, διδάσκω.

Τι ρόλο παίζει ο κοινωνικός και πολιτισμικός χώρος της χώρας μας για τη μετάφραση των κόμικ; Ποιο είναι το πλαίσιο δηλαδή της χώρας μας;

Νομίζω οι Έλληνες δεν διαβάζουν πάρα πολύ κόμικς σε σχέση με άλλους λαούς σε άλλες χώρες, όπως οι Γάλλοι, οι Ιταλοί, οι Αμερικάνοι. Νομίζω ότι διαβάζουμε λιγότερο κόμικς. Γενικά διαβάζουμε λίγα βιβλία, οπότε κατ’ επέκταση δεν διαβάζουμε και κόμικ. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει ένα μεγαλύτερο ενδιαφέρον πάντως πάνω σ’ αυτό το θέμα.

Θεωρείτε απαραίτητη την επιμέλεια στη μετάφραση;

Ναι, πάντα ένα δεύτερο μάτι είναι σίγουρα χρήσιμο.

Πνευματικά δικαιώματα στα κόμικ; Τι συμβαίνει εκεί πέρα, σ’ αυτό τον τομέα;

Οι μεταφραστές; 

Ακριβώς, ναι.

Πολύ λίγα πράγματα. Πολύ λίγα πράγματα, γιατί και οι εκδοτικοί οίκοι δεν… Ειδικά αυτοί που παράγουν κόμικ, εκδίδουν κόμικ δεν είναι σε πολύ καλή κατάσταση οικονομική, οπότε υπάρχει δυσκολία πάνω σ’ αυτό το θέμα. Αλλά εγώ έτσι κι αλλιώς το κάνω από ευχαρίστηση.

Ωστόσο είστε αισιόδοξος για το μέλλον της μετάφρασης στην Ελλάδα;

Γενικά της μετάφρασης; Απ’ ό,τι γνωρίζω, γιατί ούτε εγώ γνωρίζω πάρα πολύ καλά τον χώρο, υπάρχουν προβλήματα πολλά. Ας ελπίσουμε ότι θα βελτιωθούν τα πράγματα. Και βελτιώνονται τα πράγματα μόνο όταν ο κόσμος διαβάζει κι ενδιαφέρεται, οπότε οι εκδοτικοί οίκοι πουλάν, και όταν πουλάν μπορούν να πληρώσουν και τους μεταφραστές και να είναι συνεπείς σε όλα τους τα…

Και κλείνοντας, θα μας δώσετε κάποιες συμβουλές για κάποιον που ξεκινάει τώρα τη σταδιοδρομία του ως μεταφραστής;

Εντάξει. Είναι ένα ωραίο ταξίδι η μετάφραση. Η μετάφραση όμως χρειάζεται πάρα πολύ ψάξιμο. Ποιον μεταφράζεις, τι μεταφράζεις, πώς πρέπει να το μεταφράσεις;

Πολύ ωραία, να σας ευχαριστήσουμε.

Κι εγώ σας ευχαριστώ πολύ.